Collageen is uitgeroepen tot supplement van het jaar 2025

Het informatiecentrum ‘Voedingssupplementen & Gezondheid’¹ vraagt consumenten elk jaar om te stemmen op hun favoriete supplement. Dit jaar (2025) is collageen als winnaar uit de bus gekomen. Stemmers geven aan dat ze dit supplement voornamelijk gebruiken voor de huid en bij huidaandoeningen. De huid bestaat dan ook voor 75 tot 80% uit collageen.

Behalve de huid zijn er echter talloze weefsels en organen in je lichaam waar collageen een uitermate belangrijke rol in speelt. In deze blog ga ik in op wat collageen is, welke organen en weefsels je ermee ondersteunt, welke functies het heeft in het lichaam en hoe je zorgt voor goede kwaliteit.

Waar zit collageen in je lichaam?

Daarin kan ik heel kort zijn: vrijwel overal!

Collageen is het meest voorkomende eiwit in je lichaam: 30% van al het eiwit is collageen. Het zorgt voor structuur, kracht en elasticiteit voor veel verschillende weefsels en organen. Collageenvezels zijn uitzonderlijk sterk en kunnen enorme krachten verdragen en dat is niet zomaar.

De snelle zichtbare gevolgen op de huid hebben ervoor gezorgd dat collageen vooral gezien wordt als een eiwit wat nodig is voor een gezonde huid. Collageen wordt dan ook veel gepromoot door de cosmetica-industrie aangezien het zorgt voor elasticiteit, hydratatie en stevigheid van de huid. 

Collageen is echter ook terug te vinden in talloze andere weefsels en organen en speelt ook daar een belangrijke rol. 

Behalve in de huid, vind je collageen terug in:  

Zoals je kunt zien is het een uitermate belangrijk eiwit voor heel het lichaam.

Het belangrijkste eiwit dat voor de structuur, stevigheid en flexibiliteit van ons lichaam zorgt is collageen. De vezels van het collageen zijn dan ook uitzonderlijk sterk en kunnen enorme krachten verdragen. Het komt voor in alle weefsels die stevig en elastisch behoren te zijn en heeft een aantal belangrijke functies en dient voor:

Met alle bovengenoemde functies waar collageen zorg voor draagt is het niet vreemd dat dit het meest voorkomende eiwit is. Hoe meer collageen, hoe krachtiger de stevigheid, belastbaarheid en elasticiteit is van het lichaam.

Maar liefst zo’n 25 tot 35% van al het lichaamseiwit en 5 tot 7% van je totale lichaamsgewicht bestaat uit collageen. Jonge, sportieve en flexibele mensen hebben de grootste hoeveelheid collageen in hun lichaam, tot wel 7%. Wanneer het lichaam in een minder goede conditie verkeert kan de hoeveelheid collageen teruglopen tot circa 4 á 5 %. Het lichaam is dan zwakker, gerimpelder, inflexibel en lijkt ouder. 

Als je jong bent is de aanmaak van collageen nog optimaal, maar vanaf je vijfentwintigste levensjaar gaat de aanmaak langzaam maar zeker achteruit. Om je lichaam jong, stevig en elastisch te houden is het daarom ook van belang om voor voldoende vitamine C te zorgen dat zorgt voor de kwaliteit van het collageen. Zo kan collageen van goede kwaliteit voor een jeugdig en flexibel lichaam zorgen, zelfs tot op hoge leeftijd. 

In ons lichaam komen verschillende typen van collageen voor. Meer dan 90% van het collageen in het menselijk lichaam is collageen van type I. Daarnaast zijn er typen II, III, V en X aanwezig. 

Hoe is collageen opgebouwd

Collageenvezels zijn op een heel specifieke manier opgebouwd en dat is geen toeval. De structuur van de vezels is perfect afgestemd op hun functie in het lichaam. Hieronder leg ik stapsgewijs uit hoe collageen is opgebouwd:

1. Collageen is opgebouwd uit aminozuren²

Collageen bestaat zoals alle eiwitten uit aminozuren. Aminozuren zijn de bouwstenen van eiwitten. Alle eiwitten worden samengesteld uit een totaal van 20 verschillende aminozuren. Met deze 20 bouwstenen is het lichaam in staat om tussen de 80.000 en 400.000 verschillende eiwitten aan te maken.

De cellen bevatten zo’n 20.000 genen³ die alle informatie bevatten voor de samenstelling van alle eiwitten. Op basis van deze informatie wordt de volgorde van de aminozuren in elk afzonderlijk eiwitmolecule bepaald. Elk eiwit is ontworpen om een bepaalde biologische functie uit te oefenen. Een 11-tal aminozuren kan het lichaam zelf aanmaken, maar voor de andere 9 is het lichaam afhankelijk van voeding.

Collageen heeft zijn uitzonderlijke eigenschappen te danken aan een heel bijzondere opbouw omdat het vooral bestaat uit drie specifieke aminozuren: glycine, proline en hydroxyproline. Deze worden aan elkaar geregen tot een keten van aminozuren. Maar liefst 33% van alle aminozuren in zo’n keten is glycine, een klein aminozuur dat zelf ook belangrijke functies heeft.

2. Drievoudige helix⁴ (triple helix) en vezels

Drie collageenketens draaien om elkaar heen als een soort gevlochten touw en vormen een drievoudige helix. Dit vormt de basis van de structuur van collageenvezels. Deze structuur maakt collageen ongelooflijk sterk en elastisch, net als een goed geweven touw dat niet zomaar uit elkaar valt. 

De zo gevormde drievoudige helixen worden netjes gerangschikt en gekoppeld tot ze collageenvezels vormen. Zo ontstaan vezels die supersterk en flexibel zijn. Een losse helix zou te zwak zijn, maar door de bundeling worden ze ijzersterk.

3. Crosslinks (verbindingen tussen vezels)

De vezels worden extra sterk en stabiel door zogenaamde crosslinks, dit zijn chemische bruggetjes die de vezels aan elkaar binden. Dit maakt ze extra stevig en bestand tegen slijtage. Dat is ook waarom collageenvezels zo lang meegaan, zelfs in weefsels zoals botten en pezen die veel te verduren krijgen. 

Deze speciale opbouw zorgt ervoor dat collageen de talloze belangrijke functies zonder problemen kan uitvoeren.

Hoe zorg je voor kwalitatieve collageen?

Om collageenvezel van hoge kwaliteit te hebben is het belangrijk om ervoor te zorgen dat alle stappen in de aanmaak ervan goed verlopen. 

Elk collageenmolecule heeft een relatief korte levensduur van slechts een paar weken; dan wordt het afgebroken en opnieuw aangemaakt. Dit proces alleen al geeft het belang aan om te zorgen voor voldoende bouwstenen (aminozuren).

Omdat de aanmaak van collageen afneemt met de leeftijd, wordt het alsmaar belangrijker om te zorgen voor voldoende bouwstenen en alle vitaminen en mineralen om de kwaliteit ervan te waarborgen.

Om de juiste hoeveelheid binnen te krijgen heb je dagelijks zo’n 4 tot 6 gram collageen nodig. Het collageen wordt in je maag-darmkanaal opgesplitst in hun bouwstenen, de aminozuren, die vervolgens opgenomen worden door de darmen en naar alle cellen worden getransporteerd. Deze aminozuren worden vervolgens door de cellen opgenomen en aaneengeregen tot het collageen die het lichaam nodig heeft.

Gezien de ingenieuze samenstelling van collageen is het begrijpelijk dat de aanmaak van kwalitatieve collageen sterk afhankelijk is van de aanwezigheid van veel verschillende vitaminen en mineralen. Vitamine A, B1, B2, B3, B5, B6, biotine, foliumzuur, vitamine D3, E, K2, zink, koper en mangaan spelen allemaal een rol hierin. Maar veruit de belangrijkste rol is weggelegd voor vitamine C.

Voor de aanmaak van collageen is veel vitamine C nodig. Er is een stap in de aanmaak van collageen waarin enzymen werkzaam zijn die heel veel vitamine C nodig hebben om hun werk goed te kunnen uitvoeren. Bij een tekort aan vitamine C zal deze stap niet goed verlopen en zal de aanmaak van kwalitatieve collageen onder druk komen te staan.

Langdurig tekort aan vitamine C kan daarom grote gevolgen hebben voor de structuur en de werking van het lichaam, omdat het collageen zal verzwakken, met alle mogelijke gevolgen van dien. Alle lichaamsonderdelen waar collageen van primair belang is, zullen er onder lijden. 

Een extreem vitamine C tekort leidde vroeger zelfs tot de dodelijke  ‘ziekte’ scheurbuik. Wanneer schepen lang op zee waren en de zeelieden lange tijd geen groente en fruit aten, overleden veel van hen aan interne bloedingen. Door het verzwakte collageen werden de wanden van de bloedvaten zo zwak dat er interne bloedingen konden ontstaan. In feite bloedden deze zeelieden dood. 

Het is dus belangrijk om waakzaam te zijn voor symptomen van een tekort aan vitamine C (en beginnende scheurbuik). Het zorgt onder andere voor zwellingen en bloedingen van het tandvlees, kleine puntvormige bloedingen in de huid, slappe, kwetsbare en gevoelige huid, vroegtijdige rimpels, cellulitis, breekbaarheid van tanden, gewrichtsklachten, spierpijnen, maar ook slappe, stijve en pijnlijke ledematen kunnen wijzen op tekorten. Om dit te voorkomen is het belangrijk dagelijks voldoende vitamine C te nemen.

Je hebt dagelijks minimaal 40 mg per kilogram lichaamsgewicht aan vitamine C nodig. Dus als je je gewicht vermenigvuldigt met 40, dan weet je hoeveel milligram je dagelijks nodig hebt.

De juiste werking van collageen is verder afhankelijk van voldoende glycosaminoglycanen⁶ en elastine⁷, twee stoffen die beide samenwerken met collageen om het lichaam veerkrachtig en gezond te houden.

Natuurlijk zou dit alles een onderdeel moeten zijn van een goede levensstijl die de algehele gezondheid van je lichaam waarborgt. 

Collageen, een terechte winnaar! 

Het is geen toeval dat collageen is uitgeroepen tot supplement van het jaar 2025. Kwalitatieve collageen is een belangrijke vereiste voor de structuur, stevigheid en flexibiliteit van het lichaam. 

Om ervoor te zorgen dat je het collageen in je lichaam in topconditie houdt, zou je moeten zorgen voor:  

• bouwstenen (aminozuren) door voldoende kwalitatieve eiwitten en collageen te nemen,
• dagelijkse inname van alle vitaminen en mineralen en spoorelementen, in de juiste balans en hoeveelheid,
• ruim voldoende vitamine C om de aanmaak van kwalitatieve collageen in je lichaam te garanderen, en
• een goede levensstijl.

Ikzelf neem al heel lang dagelijks voldoende eiwitten en collageen. Naast gezonde voeding, waar eiwitten al een onderdeel van uitmaken, neem ik bij elk ontbijt de FreeChoice weiproteïne shake die 5 gram collageen bevat in alle 5 belangrijke vormen. Ik voeg dit toe aan mijn kommetje biologische yoghurt, samen met een portie Multi Greens, wat fruit en walnoten.

Je kunt ook kiezen voor het Collageendrankje waar per portie 5400 mg collageen en 1100 mg vitamine C in zit.

Probeer het ook en ervaar zelf de talloze voordelen ervan!

¹Voedingssupplementen & Gezondheid: een initiatief van de branchevereniging NPN (Natuur- en gezondheidsProducten Nederland) en heeft als doel te informeren hoe voedingssupplementen, als onderdeel van gezonde voeding, bijdragen aan gezondheid. NPN is de branchevereniging voor producenten, grondstofleveranciers, groothandelaren, importeurs en distributeurs van voedingssupplementen, zoals vitamine- en kruidenpreparaten. NPN zet zich in voor een breed aanbod van veilige en werkzame supplementen, voorzien van adequate informatie.

²aminozuren: de 20 bouwstenen van eiwitten. De aminozuren in eiwitten zijn net zoals parels van verschillende groottes en kleuren die een ketting vormen. Elk eiwit heeft zijn eigen specifieke volgorde van aminozuren.

³genen: meervoud van gen: drager van de erfelijke eigenschappen in de celkern. Komt van het Duitse Gen wat van Pangen, van het Grieks pan- wat ‘alles’ betekent en genos wat ‘ras, soort, nakomeling’ betekent.

⁴helix: schroef, spiraal. Afkomstig van het Grieks helix, wat ‘gedraaid’ betekent.

⁶glycosaminoglycanen zijn lange ketens van disacchariden [bestaande uit bijvoorbeeld twee glucose-moleculen of een glucose-molecuul en een fructose-molecuul] en vormen een belangrijk bestanddeel van collageenrijk weefsels, zoals kraakbeen, tussenwervelschijven, luchtpijp, botten, bindweefsel, vaatwanden en gewrichtsvloeistof. 

⁷elastine: lichaamseigen eiwit dat zorgt voor zachtheid en veerkracht. Elastine zorgt ervoor dat de verschillende soorten bindweefsels in het lichaam hun oorspronkelijke vorm en grootte terugkrijgen, na uitgerekt, ingedrukt of vervormd te zijn geweest.