Wat doet alcohol met je lichaam?

Eind vorig jaar sprak ik een man die vorig jaar met groot succes had deelgenomen aan ‘Dry January’. Hij voelde zich beter en kreeg daardoor veel meer energie. Toch is hij in februari weer begonnen met z’n biertje en wijntje met als gevolg dat zijn energieniveau weer afnam. Omdat het goed beviel doet hij weer mee aan ‘Dry January’. Dit keer overweegt hij echter serieus om door te zetten en er een ‘Dry’ leven van te maken. Veel mensen denken dat je alcohol niet met een drug³ (geestverruimend en verslavend middel)  kunt vergelijken maar dat is het zeker wel. Het vormt ‘tevens een grote risicofactor op een scala aan aandoeningen, waaronder kanker. In deze blog ga ik in op de invloed die alcohol kan hebben op je lichaam en waarom een ‘Dry’ leven nog niet eens zo heel gek idee is.

Dry January 

‘Dry January’ is een jaarlijkse terugkerende campagne die als doel heeft mensen aan te moedigen om de hele maand januari geen alcohol te drinken. Het doel is om mensen bewuster te maken van hun alcoholgebruik, de gevaren ervan en ze aan te moedigen tot een gezondere levensstijl.

‘Dry January’ werd in 2013 gelanceerd door Alcohol Change UK, een Britse organisatie die zich richt op het terugdringen van alcoholgerelateerde schade. Het sluit aan bij de traditie om goede voornemens vast te stellen bij de start van het nieuwe jaar. ‘Dry January’ heeft zich inmiddels door de jaren heen ontwikkeld tot een wereldwijd fenomeen.  

Op deze manier willen zij mensen bewust maken van de voordelen van een leven zonder alcohol, zoals:

De campagne is succesvol gebleken want onderzoek wijst uit dat mensen die deelnemen aan ‘Dry January’ vaak ook na januari hun alcoholgebruik verminderden.

De reden dat een maand lang geen alcohol drinken zo krachtig werkt, is dat het lichaam die tijd nodig heeft om te herstellen van het alcoholgebruik. Dit betekent dat je aan het einde van de maand pas echt merkt wat de voordelen zijn als je geen alcohol drinkt.  

Ook ik heb vroeger, zeker toen ik student medicijnen was, de nodige alcohol gebruikt. Ik had destijds dan ook niet al de informatie die ik nu heb. Zelfs tijdens mijn medische studie werd ik niet ingelicht over alle mogelijke gevolgen van alcoholgebruik.

Van elk onderwerp waar je interesse naar uitgaat is het van belang om er kennis van te hebben om er keuzes over te maken. Met wat ik bijvoorbeeld nu weet over alcohol heb ik een aantal jaar geleden besloten om helemaal geen alcohol meer te gebruiken, een besluit waar ik tot op de dag van vandaag geen spijt van heb.

Detox

Een van de onderdelen voor een gezonde en succesvolle levensstijl is de toepassing van detoxen. In mijn visie bestaat detoxen uit twee onderdelen:

1. Het detoxen van je levensstijl door geen producten te eten en drink, op je huid te smeren of ermee in contact te komen waarvan je weet dat ze schadelijk voor je zijn.
2. Het detoxen van je lichaam met behulp van bijvoorbeeld  de sauna of een candidareiniging, leverreiniging, darmreiniging, enzovoort.

Ons lichaam wordt zelfs met een gezonde levensstijl in onze maatschappij enorm belaagd met talloze chemische stoffen en straling. Je lichaam moet keihard werken om hier weerstand tegen te kunnen bieden.

Alcohol zorgt voor een nog grotere belasting, waardoor het lichaam meer moeite heeft om de onvermijdelijke gifstoffen waar het mee in aanraking komt, af te breken en af te voeren. 

Waarom wordt alcohol dan zoveel gebruikt?

Alcoholhoudende dranken zijn diepgeworteld en algemeen geaccepteerd in onze westerse cultuur. Dit zie je ook terug in Nederlandse cijfers voor 2022.

• Per persoon werd gemiddeld 8,5 liter zuiver alcohol gebruikt (ouder dan 15 jaar).
• 78% van de volwassenen drinkt weleens alcohol.
• 6% van de volwassenen drinkt overmatig, wat neerkomt op meer dan 21 glazen per week voor mannen en meer dan 14 glazen per week vrouwen.
• 8% van de volwassenen is zware drinker wat neerkomt op minstens één keer per week 6 of meer glazen voor mannen en minstens één keer per week 4 of meer glazen voor vrouwen.

De industrie heeft er alle baat bij om de alcoholconsumptie hoog te houden. De markt voor alcoholhoudende dranken had in 2023 in Nederland een marktwaarde van maar liefst zo’n 6,3 miljard euro. De industrie doet er dan ook alles aan om hun omzet en winst te beschermen, door gerichte marketing, productinnovatie, lobbying en binding met de consument. Van hen hoeven we geen ontmoediging te verwachten. 

Fabrikanten van alcoholhoudende dranken geven jaarlijks aanzienlijke bedragen uit aan reclame. In 2022 bedroegen alleen al de uitgaven aan reclame in tijdschriften, op televisie en in de bioscoop bijna €100 miljoen. Het is onbekend wat er daarboven nog uitgegeven wordt op social media.

Maar ook de overheid heeft belang bij de verkoop van alcohol, omdat het veel geld oplevert voor de schatkist in de vorm van accijns. In 2022 bedroegen de accijnsopbrengsten uit alcoholhoudende dranken in Nederland maar liefst € 1,187 miljard, waarvan:

Deze opbrengsten spelen ongetwijfeld een rol in het beleid van de overheid om niet drastisch in te grijpen. 

Door de belangen van de drankindustrie en de overheid is reclame voor alcoholische dranken nog steeds toegestaan. Er zijn weliswaar beperkende regels voor reclameboodschappen met als doel de jeugd jonger dan 18 jaar te beschermen tegen alcohol. Maar, zo meldt het Trimbos Instituut, hebben alcoholreclames en beelden van alcoholgebruik in de media juist vooral effect op het alcoholgebruik van jongeren. Zij geven aan dat jongeren die nog geen alcohol gebruiken daardoor een grotere kans hebben eraan te beginnen en dat jongeren die al alcohol drinken, alleen maar meer gaan drinken. 

Maatschappelijke schade 

Hoewel alcoholgebruik aanzienlijke inkomsten genereert voor de overheid en industrie, zijn de maatschappelijke kosten veel hoger dan de baten. De opbrengsten van de overheid wegen absoluut niet op tegen de kosten van alcoholgebruik. In Nederland worden de maatschappelijke kosten van alcoholgebruik geschat op 2,3 tot 4,2 miljard euro per jaar. Deze kosten zijn afkomstig van:

1. Gezondheidszorgkosten, zoals behandeling van verslaving, alcoholgerelateerde ziekten, ongevallen en spoedeisende hulp. Geschatte kosten: €1,1 miljard per jaar.
2. Productiviteitsverlies door ziekmeldingen als gevolg van overmatig gebruik, verminderde productief op het werk en werkeloosheid. Geschatte kosten: €1,3 miljard per jaar.
3. Verkeersongevallen, zoals de kosten voor hulpdiensten, herstelwerkzaamheden en medische zorg, schade aan voertuigen, infrastructuur en eigendommen en indirecte kosten door verlies van levens en verminderde levenskwaliteit van slachtoffers. Geschatte kosten: €250 miljoen per jaar.
4. Kosten voor justitie en politie voor de handhaving van wetgeving rondom alcoholgebruik, politie-inzet bij openbare dronkenschap, verkeerscontroles en alcoholgerelateerd geweld en rechtszaken en gevangenisstraffen voor overtredingen zoals rijden onder invloed of geweldsdelicten. Geschatte kosten: €600 miljoen per jaar.
5. Sociale kosten door gezinsproblemen, dakloosheid en kosten voor jeugdzorg. 

Fysieke en mentale schade

Als je kijkt naar de lijst met de schade die alcohol aanricht, dan begrijp je niet dat het zo algemeen geaccepteerd wordt. 

Matig alcoholgebruik, waarvan ooit werd gedacht dat het onschadelijk of zelfs gunstig was, wordt inmiddels erkend als schadelijk voor de gezondheid. Er is gewoonweg geen veilig niveau voor alcoholgebruik.

De schade die alcohol aanricht hangt af van de hoeveelheid die iemand neemt en de fysieke toestand waarin hij verkeerd. We kunnen een onderscheid maken tussen de directe effecten en lange termijn gevolgen:

Vooral ten aanzien van kanker is er steeds meer bewijs dat het een verband heeft met alcoholgebruik. Alcohol verhoogt het risico op kanker aanzienlijk. In een rapport van 2024 van de American Association for Cancer Research wordt 5,4% van de Amerikaanse kankergevallen in 2019 toegeschreven aan alcoholgebruik en dit is waarschijnlijk een onderschatting. Zes soorten kanker zijn direct gelinkt aan overmatig alcoholgebruik: lever, borst, darm, slokdarm, maag, hoofd en nek. Zelfs gematigd alcoholgebruik verhoogt het risico op kanker.

De enige en beste preventie hierin is om geen alcohol te drinken.

Kennis geeft keuzevrijheid

Alleen als je alle kennis hebt kun je een weloverwogen keuze maken. De hierboven vermelde feiten kunnen hard aankomen als je regelmatig alcohol gebruikt. Het is niet mijn doel om je terecht te wijzen, wel is het mijn doel om ervoor te zorgen dat je alle feiten hebt om zo te kunnen bepalen of de ‘meerwaarde’ van alcohol voor jou opweegt tegen de risico’s die het met zich meebrengt

Voor mij persoonlijk waren de bovenstaande feiten doorslaggevend om af te zien van alcohol. Ik heb de enorme sociale druk die dit opwekte weerstaan en inmiddels kijken sommige mensen met enige bewondering en soms zelfs met enige jaloezie naar mijn alcoholvrije leven. Het leuke is nu dat ik mensen inspireer om mijn voorbeeld te volgen. 

Met mijn visie en kennis over alcohol hoop ik dat ik jou ook kan inspireren. Ik zie het als mijn verantwoordelijkheid om jullie zo goed mogelijk te informeren over alles wat belangrijk is voor een goede en levenslange gezondheid. 

‘Dry January’ is bijna voorbij en het nieuwe jaar is al weer goed op weg en wellicht is een nieuwe kijk op alcohol meer de moeite waard dan je dacht.

¹gist: eencellige micro-organisme dat behoort tot het rijk van de schimmels. Bekende voorbeelden zijn de gewone biergist, bakkersgist en wijngist.

²destilleren: stoken van sterke drank door verhitting laten verdampen en vervolgens condenseren waarmee de alcohol afgescheiden wordt. 

³drug(s): chemische stoffen die invloed hebben op het centraal zenuwstelsel. Drugs zijn verdovende middelen die een meer of minder drogerende, verdovende, opwekkende of bewustzijnsverruimende werking hebben en die tot afhankelijkheid of verslaving kunnen leiden.

⁴Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor 2023, uitgevoerd door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in samenwerking met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en het Trimbos-instituut.

⁵bron: Statista, https://www.statista.com/outlook/cmo/alcoholic-drinks/netherlands

⁶accijns: een vorm van indirecte belasting, die wordt geheven op de verkoop van bepaalde (verbruiks)goederen. In Nederland en België is vooral sprake van accijns op alcoholische dranken, tabak en brandstoffen.

⁷bron: https://www.spiritsnl.nl/over-ons/cijfers/

⁸bron: rapport van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) uit 2019.  [https://www.rivm.nl/publicaties/maatschappelijke-kosten-baten-analyse-van-beleidsmaatregelen-om-alcoholgebruik-te]

⁹bron: https://www.geendrugs-welleven.nl/drugfacts/alcohol.html

¹⁰bron: 2024 Cancer Progress Report: https://cancerprogressreport.aacr.org/progress/

¹¹bron: https://cancerprogressreport.aacr.org/progress/cpr24-contents/cpr24-reducing-the-risk-of-cancer-development/

 ¹²bron: https://jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen/fullarticle/2822215