Is te veel zout slecht voor je gezondheid?

De basis van je lichaam is zout water. Al het vocht buiten de cellen bevat zout. In totaal bevat ons lichaam maar liefst zo’n 250 gram (kwart kilo) zout.

Voor de gezondheid van het lichaam is het van cruciaal belang om de zoutconcentratie constant te houden. Het lichaam zal daar ook voor zorgen en heeft daar dan ook een uitgekiend mechanisme voor.

Als je lichaam zoveel zout bevat en de hoeveelheid zo goed kan reguleren, hoe kan het dan dat we voortdurend te horen krijgen dat we op moeten passen voor zout?

Lopen we hiermee dan niet juist het risico op een zouttekort? In deze blog leg ik meer uit over zout en hoe we zorgeloos van zout kunnen genieten.

Zout

Keukenzout gebruiken we vooral om meer smaak aan het eten te geven. Zout speelt echter een uiterst belangrijke rol om het lichaam goed te laten functioneren. Ook al worden we tegenwoordig alsmaar gewaarschuwd voor ‘te veel zout’.

Wij worden vaak wijsgemaakt dat zout slecht zou zijn voor ons. Maar het tegendeel is waar: voldoende zout is van levensbelang! Dit belang is volledig naar de achtergrond geschoven. Tegenwoordig ligt met name de nadruk op het beperken van zout en met alle gevolgen van dien.

De geschiedenis vertelt ons iets heel anders want zout werd altijd gezien als iets dat heel waardevol is. Romeinse soldaten werden betaald met zout, waardoor het een vorm van geld werd. Het woord ‘salaris’ is zelfs afgeleid van het Latijnse woord voor ‘salt’ (Engels voor zout). Steden werden vooral gevormd daar waar zout beschikbaar was en er ontstonden belangrijke handelsroutes voor zout. Er werden zelfs oorlogen door zout beslist.

In ziekenhuizen wordt vaak een fysiologische zoutoplossing gebruikt om patiënten opnieuw te hydrateren. Dit toont aan hoe essentieel zout is voor het lichaam. Deze oplossing, bestaande uit 0,9% NaCl (9 gram zout per liter water), komt overeen met de natuurlijke zoutconcentratie in lichaamsweefsels. Dit benadrukt dat zout, wanneer op de juiste manier gebruikt, niet schadelijk is, maar juist vitaal is voor de gezondheid.

Soms is het woord zout verwarrend omdat het meerdere betekenissen heeft. Elke scheikundige verbinding die samengesteld is uit een metaal en een zuur wordt een zout genoemd. In deze blog hebben we het alleen over keukenzout, natriumchloride, dat uit natrium (Na) en Chloor bestaat (Cl).

Waarom is zout zo belangrijk?

Zout is een essentiële voedingstof die betrokken is bij het behoud van de normale mineralenbalans in het lichaam en bij het transport van voedingsstoffen in de cellen. Het is belangrijk voor een goede vocht- en mineralenbalans en voor de regeling van de bloeddruk. Zout speelt ook een cruciale rol in de geleiding van zenuwprikkels en de goede werking van spieren.

Gezien deze belangrijke functies spreekt het voor zich dat een tekort aan zout voor allerlei problemen in je lichaam zou kunnen zorgen. Desondanks is de huidige boodschap nog steeds dat je minder zout moet nemen.

Omdat je lichaam een fantastisch systeem heeft om je zoutgehalte constant te houden, hoef je je over het gebruik van zout niet veel zorgen te maken. Je hoeft echt niet angstvallig te letten op de hoeveelheid zout die je neemt. Doe je dat wel, dan kun je klachten krijgen zoals algehele zwakheid, spierzwakte, hoofdpijn, veel moeten plassen, constipatie, etc.

Om duidelijk te maken dat je je geen zorgen moet maken over je zoutinname zal ik eerst uitleggen hoe de nieren het zoutgehalte reguleren en vervolgens ook welke andere mineralen van cruciaal belang zijn voor het behoud van een goede balans.

Hoe zorgt je lichaam voor een juiste zoutconcentratie?

Het lichaam doet er alles aan om de zoutconcentratie in je lichaam op het juiste niveau te houden. Door verlies van lichaamsvocht, zoals door zweten, krijg je een zoutconcentratie die hoger wordt dan normaal. Hierdoor krijg je dorst. Omgekeerd zal je door het drinken van een overvloed aan water een te laag zoutgehalte krijgen in je bloed. Hierdoor zul je meer moeten plassen.

Je nieren zijn de organen die in je lichaam zorgdragen voor het behoud van een gezonde vocht- en zoutbalans. De nieren filteren maar liefst zo’n 200 liter bloed per dag met als belangrijkste functies:

Het bloed komt de nieren binnen via de nierslagaders en wordt vervolgens gezuiverd in de nieren. Na de zuivering stroomt het bloed weer het lichaam in. De urine, wat de afvalstoffen en overmatige zout bevat, komt in de blaas terecht.

De nier werkt als een soort vergiet. Al het water met zout stroomt weg, zoals dat ook gebeurt wanneer je pasta in je vergiet gooit na het koken. Dus naast al het water wordt ook al het zout verwijderd. Dit werkt zo intensief, dat het lichaam die 250 gram zout die het bevat, in vier uur kwijt zou raken. Maar het lichaam kan natuurlijk niet in dit tempo al dit broodnodige zout verliezen, want dat zou binnen een paar uur tot de dood leiden.

De uitdaging voor je lichaam is dus niet om van het zout af te komen, maar om het juist niet te verliezen! Dit gebeurt niet omdat het lichaam al het zout wat het nodig heeft weer terug opneemt. Uitgaande van 250 gram per 4 uur, komt dat in totaal dus neer op ongeveer anderhalve kilo zout die per 24 uur terug opgenomen moet worden uit de urine en dat in de mate dat het lichaam het zout nodig heeft.

Als je nieren hun best doen om elke dag zo’n anderhalve kilo zout te behouden voor je lichaam, waarom zou je je dan zorgen maken over een paar gram zout op je eten?

Je hoeft je daar dus echt geen zorgen over te maken, maar wel op voorwaarde dat je genoeg kalium en magnesium in je lichaam hebben. Dat is de factor die de instanties die ons waarschuwen voor zout niet noemen en uitleggen. Alle reden voor mij om dit wel goed uit te leggen.

Wat is de rol van kalium en magnesium?

Wat van belang is voor een gezonde zoutconcentratie is dat we ook voldoende kalium en magnesium in ons lichaam hebben. Als we voldoende kalium in ons lichaam hebben en voortdurend binnen krijgen met de voeding, dan kun je zonder zorgen zout nemen.

Natrium (als mineraal in zout, NaCl) en Kalium spelen samen een cruciale rol in de gezondheid van onze cellen en dus van ons lichaam. Zout is vooral aanwezig buiten de cellen, terwijl kalium juist in de cellen zit. Dit evenwicht wordt mede in stand gehouden door een pomp, die het kalium in de cel en het zout buiten de cel houdt. Deze pomp werkt alleen goed als er voldoende magnesium aanwezig is. In een gezonde situatie blijft de kalium in de cel aanwezig en het natrium daarbuiten.

Wanneer het lichaam een tekort krijgt aan kalium en/of magnesium, dan krijgt het natrium de kans om de cellen in te stromen. De disbalans die hierdoor ontstaat heeft veel gevolgen voor de werking van de cellen.

Alleen wanneer je lichaam een tekort aan kalium en/of magnesium heeft kan zout nadelige gevolgen hebben, zoals het veroorzaken van een verhoogde bloeddruk of een vochtophoping.

Hieruit volgt dat dit niet het probleem is van te veel zout, maar vooral van een tekort aan kalium en magnesium.

Wat kan erop wijzen dat je een zouttekort hebt?

Door de talloze en voortdurende waarschuwingen tegen het gebruik van (te veel) zout komt een zouttekort vaker voor dan je denkt.

Over het algemeen eten vrouwen minder zout en we zien dus dat zij vaker met de gevolgen van een zouttekort te maken kunnen hebben dan mannen.

Mocht je voortdurend of regelmatig last hebben met een of meer van onderstaande symptomen, dan zou een hogere zoutinname mogelijk een oplossing kunnen bieden.

Algehele zwakte en spierzwakte

Een zouttekort kan zwakheid een akelig gevoel veroorzaken. Hierbij kunnen je spieren ook vermoeid en verzwakt zijn. Dit kan ook ten koste gaan van je humeur.

Veel moeten plassen

Het lichaam doet er alles aan om de zoutconcentratie in het lichaam  op exact het juiste peil te houden. Wanneer er te weinig zout aanwezig is, kan het lichaam de concentratie alleen maar handhaven door water via de nieren af te voeren, wat dus leidt tot veel plassen. Het lichaam zal namelijk in dit geval, als je water drinkt, het water weer snel afvoeren om de zoutconcentratie goed te houden. Dus wanneer je steeds na het drinken van water snel naar het toilet moet, dan kan een zouttekort de oorzaak zijn.

Veel plassen is vervolgens vaak de reden waarom mensen juist minder water gaan drinken. Ze willen voorkomen dat ze te vaak naar het toilet moeten. Dit kan vervolgens weer leiden tot verdere uitdroging, met alle mogelijke gezondheidsproblemen die uitdroging met zich mee kan brengen.

Dus alleen wanneer we voldoende zout in ons lichaam hebben, kan het lichaam voldoende gehydrateerd blijven. Zoals hierboven uitgelegd, is het geen enkel probleem om het zout op peil te houden als we voldoende kalium en magnesium binnen krijgen.

Vaak hoofdpijn

Mensen met een zouttekort hebben vaak hoofdpijn. Het is daarom verstandig om bij hoofdpijn eerst wat zout te nemen (2 tot 3 gram wat ongeveer een theelepel vol is) en voldoende water (halve liter tot een liter), wat de hoofdpijn vaak laat verdwijnen. Dus voordat je naar een pijnstiller grijpt zou je eerst water met extra zout moeten proberen. Als dat niet werk kunnen extra kalium en magnesium ook helpen.

Constipatie of verstopping

Als het lichaam het water snel afvoert en niet vasthoudt leidt dit tot uitdroging die de kans op verstopping (constipatie) vergroot.

Onze voeding gaat via de slokdarm en maag, vervolgens door de dunne darm en komt uiteindelijk in de dikke darm. Een van de taken van de dikke darm is om het vochtgehalte van het lichaam te bewaken. Als er sprake is van uitdroging, dan zal de dikke darm al het vocht uit de darminhoud halen. Dit water vindt het lichaam dan belangrijker dan een goede ontlasting. De ontlasting zal droog en hard zijn en minder goed de darmen kunnen verlaten.

Laxeermiddelen prikkelen de darmen en zo komt er toch vocht bij de ontlasting. Laxeermiddelen zullen daardoor het lichaam alleen maar verder uitdrogen.

Het is natuurlijk veel effectiever en natuurlijker om het zouttekort op te heffen, voldoende kalium en magnesium te nemen en genoeg water te drinken.

Dus geniet gewoon van zout!

Het is dus belangrijk om een tekort aan zout te voorkomen.

Hoe doe je dat?

Drink voldoende water, zorg voor voldoende kalium en magnesium en geniet gewoon heerlijk van zout! Om het gemakkelijker voor je te maken om voldoende kalium en magnesium binnen te krijgen heb ik het heerlijke MagiKal-drankje ontwikkeld, wat per portie al bijna 1000 mg kalium en 200 mg magnesium bevat.